Kedilerde Kusma: Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Kedilerde kusma, veteriner hekimlik pratiğinde oldukça sık karşılaşılan klinik belirtilerden biridir. Tek başına bir hastalık olmaktan ziyade, çeşitli sistemik veya lokal problemlerin belirtisi olabilir. Kusma; gastrointestinal, metabolik, nörolojik veya toksik etkenlere bağlı gelişebilir. Bu yazıda, kedilerde kusmanın nedenlerini ve tedavi yaklaşımlarını veteriner hekim bakış açısıyla detaylı şekilde ele alacağız.

Kedilerde Kusmanın Tanımı ve Kusma ile Regürjitasyonun Ayrımı

Kusma (emesis), mide içeriğinin aktif şekilde dışarı atılmasıdır ve genellikle bulantı, hipersalivasyon (aşırı salya) ve abdominal kontraksiyonlarla birlikte seyreder. Kusma, regürjitasyondan ayrılmalıdır. Regürjitasyon, özofagus içeriğinin pasif şekilde geri gelmesidir ve çoğu zaman yemek sonrası hemen görülür, çaba harcanmaz.

Kedilerde Kusma Nedenleri

Kedilerde kusmaya neden olabilecek çok sayıda etken vardır. Bu nedenleri sistematik olarak sınıflandırmak, tanı sürecini kolaylaştırır:

1. Diyetle İlgili Nedenler

• Ani mama değişiklikleri

• Kalitesiz veya bozulmuş gıda tüketimi

• Yabancı cisim yutma (ip, oyuncak parçaları vb.)

• Aşırı mama tüketimi veya çok hızlı yemek yeme

2. Gastrointestinal Hastalıklar

• Gastrit

• Enterit

• Mide ülseri

• İntestinal obstrüksiyon

• İnvaginasyon

• Parazit enfestasyonları (özellikle Toxocara spp.)

3. Metabolik ve Sistemik Hastalıklar

• Kronik böbrek yetmezliği

• Hepatik ensefalopati

• Diyabet mellitus (özellikle ketoasidozlu form)

• Hipertiroidizm

• Addison hastalığı (hipoadrenokortisizm)

4. İlaçlara veya Toksinlere Bağlı Kusma

• NSAID’ler (non-steroid antiinflamatuar ilaçlar)

• Antibiyotikler

• Bitki toksinleri (zambak, difenbahya gibi)

• Ev temizlik ürünleri

• Kurşun, çinko gibi ağır metaller

5. Nörolojik Nedenler

• Vestibüler hastalıklar

• Beyin tümörleri

• Travma sonrası intrakraniyal basınç artışı

6. Psikojenik Kusma ve Stres

Bazı kedilerde stres, anksiyete ve çevresel değişiklikler de kusmaya neden olabilir. Bu tip kusmalar genellikle epizodik ve kısa sürelidir.

Kusmanın Değerlendirilmesi: Tanı Yaklaşımı

Kusma semptomu gösteren bir kediye yaklaşımda aşağıdaki adımlar izlenmelidir:

1. Anamnez

• Kusmanın süresi, sıklığı ve içeriği (gıda, safra, kan)

• Beslenme düzeni ve son değişiklikler

• Evde bitki veya kimyasal madde bulunup bulunmadığı

• Eşlik eden semptomlar (ishal, kilo kaybı, letarji vb.)

2. Fizik Muayene

• Abdominal palpasyon (ağrı, kitle, dolgunluk hissi)

• Hidratasyon durumu

• Vücut kondisyon skoru

• Oral mukozaların rengi ve kapiller dolum süresi

3. Laboratuvar Testleri

• Hemogram

• Biyokimya paneli (BUN, kreatinin, ALT, ALP, glukoz, elektrolitler)

• T4 testi (özellikle ileri yaş kedilerde)

• FeLV/FIV testleri

4. Görüntüleme Yöntemleri

• Abdominal ultrasonografi

• Direkt röntgen ve baryumlu mide-barsak pasaj grafileri

• Endoskopi (gerekli durumlarda)

Kedilerde Kusma Tedavisi

Tedavi, nedene yönelik olarak planlanmalıdır. Ancak semptomatik destek tedavisi de çoğu vakada önemlidir.

1. Destekleyici ve Semptomatik Tedavi

• Sıvı tedavisi: Dehidratasyonun giderilmesi için subkutan veya intravenöz sıvı desteği

• Antiemetikler:

  • Maropitant (Cerenia®): En sık tercih edilen antiemetiktir.

  • Ondansetron veya metoklopramid: Özellikle kemoterapiye bağlı kusmalarda tercih edilebilir.

• Gastrointestinal diyetler:

  • Sindirimi kolay, düşük yağlı, yüksek sindirilebilirliğe sahip veteriner diyet mamaları kullanılmalıdır.

• Probiyotikler: Bağırsak florasını dengelemek amacıyla

2. Nedene Yönelik Tedavi

• Paraziter nedenler → Anthelmintik uygulama

• Yabancı cisim → Cerrahi veya endoskopik müdahale

• Metabolik hastalıklar → Altta yatan hastalığın yönetimi (ör. böbrek yetmezliğinde renal diyet ve sıvı desteği)

• Ülseratif lezyonlar → Proton pompa inhibitörleri (omeprazol) ve mide koruyucular (sucralfat)

• Toksik madde alımı → Spesifik antidot ve destek tedavisi

Kedilerde Kronik Kusma ve Farklılaşması Gereken Durumlar

Bazı kediler haftada bir veya iki kez, özellikle sabah saatlerinde, beyaz köpük veya safra kusabilir. Bu durum, çoğunlukla açlıkla ilişkili benign kusma olarak değerlendirilir ancak sıklığı artarsa mutlaka ileri tetkik yapılmalıdır.

Kronik kusma, genellikle inflamatuvar barsak hastalığı (IBD), lenfoma, pankreatit veya gıda alerjileri gibi altta yatan ciddi patolojilere işaret eder.

Sonuç

Kedilerde kusma, basit diyet değişikliklerinden ciddi sistemik hastalıklara kadar pek çok etkenin habercisi olabilir. Klinik yaklaşımda anamnez, fizik muayene ve yardımcı tanı yöntemleriyle birlikte detaylı değerlendirme yapılmalı; nedene yönelik tedavi planlanmalıdır. Özellikle uzun süredir devam eden, sık tekrarlayan veya eşlik eden semptomlarla birlikte olan kusmalarda veteriner hekime başvurmak hayati öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler: kedilerde kusma, kedi kusması, kedi neden kusar, kedilerde kusma tedavisi, kedilerde mide sorunları, kedi kusması için ilaç, veteriner hekimlik, gastrointestinal hastalıklar, antiemetik kullanımı