Kedilerde Sarhoş Gibi Yürüme (Ataksi): Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Kedinizin sendeleyerek, dengesiz, adeta sarhoşmuş gibi yürüdüğünü fark ettiğinizde bu durum sizi ciddi şekilde endişelendirebilir. Veteriner hekimlikte bu tabloya "ataksi" adı verilir. Ataksi; koordinasyon bozukluğuna bağlı olarak denge kaybı, düzensiz adım atma ve yön tayininde zorlanma ile karakterizedir. Bu yazıda kedilerde ataksinin nedenlerini, tanı yöntemlerini ve veteriner hekimlikte uygulanan tedavi yaklaşımlarını ayrıntılı şekilde ele alacağız.

Kedilerde Ataksi Nedir?

Ataksi, sinir sistemi kaynaklı motor koordinasyon bozukluğudur. Kedinizde aşağıdaki belirtiler varsa ataksiden şüphelenilir:

• Dengesiz yürüyüş, tökezleme

• Arka ayaklarda güçsüzlük

• Başın bir tarafa yatması (tilt)

• Gözlerde nistagmus (hızlı, istemsiz hareket)

• Yüksekten atlayamama veya inememe

• Kafasını sürekli duvara yaslama

• Vücut pozisyonunu koruyamama

Ataksi Türleri

Ataksinin 3 temel formu vardır ve bu ayrım tanı ve tedavi açısından önemlidir:

1. Vestibüler Ataksi

• İç kulak veya merkezi sinir sistemindeki vestibüler çekirdeklerin hasarıyla oluşur.

• Belirtiler: baş eğikliği, dairesel yürüme, denge kaybı, nistagmus

2. Serebellar Ataksi

• Beyincik (serebellum) hasarına bağlı gelişir.

• Belirtiler: geniş tabanlı yürüyüş, ayakta dururken titreme, zıplamalı adımlar

3. Spinal (Proprioseptif) Ataksi

• Omurilikteki duyusal ileti yollarının hasarında ortaya çıkar.

• Belirtiler: ayakların yerle teması hissedememesi, tökezleme, ayakları yanlış basma

Kedilerde Sarhoş Gibi Yürümenin Nedenleri

1. İç Kulak Enfeksiyonları (Otitis Interna/Media)

• Özellikle otitis interna, vestibüler ataksinin en sık nedenlerinden biridir.

• Bakteriyel, mantar veya paraziter olabilir.

• Kulakta akıntı, kötü koku, baş eğikliği, koordinasyon kaybı ile seyreder.

2. Travmalar

• Düşme, trafik kazası veya başa alınan darbeler sonucu beyin/omurilik hasarı

• Genellikle akut gelişen şiddetli koordinasyon bozukluğu ile karakterizedir.

3. Toksik Maddeler

• Permetrin içeren köpek ürünlerinin kazara uygulanması

• Kurşun, etilen glikol (antifriz), bazı bitki ve mantarlar

• Zehirlenme belirtileri: ataksi, tremor, salya artışı, nöbetler

4. Nörolojik Hastalıklar

• Beyin tümörleri (özellikle yaşlı kedilerde)

• FIP’nin (Feline Enfeksiyöz Peritonitis) nörolojik formu

• Kraniyal sinir lezyonları

5. Doğumsal ve Genetik Hastalıklar

• Serebellar hipoplazi: Özellikle anne kedi gebelikte panleukopeni geçirmişse yavrular etkilenir.

• Belirtiler: yavruluk döneminde başlayan zıplamalı yürüyüş, titrek baş hareketleri

6. Metabolik ve Sistemik Hastalıklar

• Hipoglisemi

• Karaciğer ensefalopatisi

• Tiamin (B1 vitamini) eksikliği: konserve ağırlıklı beslenen kedilerde görülebilir

• Elektrolit dengesizlikleri

7. İlaç Yan Etkileri

• Metronidazol, lidokain gibi bazı ilaçların yüksek dozda verilmesi ataksiye neden olabilir.

Tanı Süreci: Veteriner Hekim Yaklaşımı

1. Anamnez

• Ataksi ne zaman başladı?

• Kedi ilaç aldı mı? Zehirli madde teması oldu mu?

• Aşı geçmişi ve beslenme düzeni nasıl?

• Kulak enfeksiyonu, travma ya da nöbet öyküsü var mı?

2. Fizik ve Nörolojik Muayene

• Baş pozisyonu, göz hareketleri, denge durumu

• Postüral tepkiler (propriosepsiyon)

• Ağrı tepkileri ve refleks kontrolleri

3. Tanı Testleri

• Kulak muayenesi ve otoskopi

• Hemogram ve biyokimya paneli

• Radyografi, BT veya MR (nörolojik hastalık şüphesinde)

• BOS (beyin omurilik sıvısı) analizi

• Serolojik testler (ör. FIP şüphesinde)

Tedavi Yöntemleri

Tedavi, altta yatan nedene bağlı olarak değişir. Ancak çoğu vakada destek tedavisi de önemlidir.

1. Enfeksiyon Kaynaklı Ataksi

• Otitis interna/media: Sistemik antibiyotik (örn. amoksisilin-klavulanik asit), antienflamatuvarlar

• FIP: Şu anda GS-441524 gibi araştırma aşamasındaki antiviral ajanlar umut vaat etmektedir

2. Toksinlere Bağlı Ataksi

• Toksinin türüne göre spesifik antidot (örn. metilen mavisi, B1 vitamini)

• Destek tedavisi (IV sıvı, antiemetikler, nöroprotektifler)

• Permetrin zehirlenmelerinde diazepam, metokarbamol gibi kas gevşeticiler

3. Travmatik Nedenler

• Kafatası veya omurilik travması varsa kortikosteroidler ve mutlak istirahat

• Cerrahi müdahale gerekebilir (disk herniasyonu, spinal kompresyon durumlarında)

4. Metabolik Hastalıklar

• Hipoglisemi → Glukoz infüzyonu

• Karaciğer ensefalopatisi → Laktüloz, düşük proteinli diyet

• Tiamin eksikliği → Parenteral tiamin uygulaması

5. Doğumsal Hastalıklar (Serebellar Hipoplazi)

• Spesifik tedavi yoktur ancak kediye güvenli yaşam alanı sağlanmalı

• Stres ve tehlikeler minimize edilerek kaliteli yaşam sürdürülebilir

Kedilerde Ataksi Durumunda İlk Yardım ve Evde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kediyi yüksekten atlayamayacağı alanlara alın

• Düşmelere karşı yumuşak zeminler sağlayın

• Mama ve su kaplarını kolay ulaşabileceği yerlere koyun

• Veteriner hekime ulaşana kadar kediye ilaç vermeyin

• Zehirlenme şüphesi varsa kediyle birlikte kullanılan ilaç, bitki veya maddeyi getirin

Sonuç

Kedilerde sarhoş gibi yürüme yani ataksi, genellikle sinir sistemi, kulak yapıları veya metabolik bozukluklarla ilişkilidir. Bu tür koordinasyon bozuklukları, bazı durumlarda geçici olabilirken, bazen ciddi ve tedavi gerektiren tablolara işaret eder. Erken tanı ve doğru müdahale ile kedinizin yaşam kalitesini korumak mümkündür. Böyle bir durum fark ettiğinizde vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurmanız oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler: kedilerde sarhoş gibi yürüme, kedi ataksi, kedilerde dengesizlik, kedi sendeleme, otitis interna, vestibüler sendrom, kedi felci, veteriner hekim nöroloji